W siedzibie Welskiego Parku Krajobrazowego udostępnione są dwa muzea – Muzeum Przyrody i Muzeum Etnograficzne im. Edwarda Klemensa. Muzeum czynne są od poniedziałku do piątku w godz. 9.00-15.00. Wstęp do muzeów jest bezpłatny. Lekcje muzealne dla dzieci i młodzieży szkolnej odbywają się po wcześniejszym telefonicznym uzgodnieniu (tel. 23 698 10 36).
Muzeum Przyrody
Muzeum Przyrody funkcjonuje od lutego 2007 roku, na powierzchnię wystawową zaadaptowano poddasze siedziby Parku. W Muzeum prezentowane są trzy główne typy ekosystemów: leśny, wodny oraz pól i łąk mozaikowatego krajobrazu rolniczego. Umieszczono je w czterech dioramach stanowiących kombinację dających się wyodrębnić w krajobrazie ekosystemów i ukazują ciągłość tych środowisk. Taki sposób aranżacji ekspozycji pozwolił zaznaczyć istnienie stref ekotonowych występujących w naturze. Zgromadzono tu eksponaty prezentujące najczęściej spotykane zwierzęta w faunie Welskiego Parku Krajobrazowego oraz zielniki zawierające m.in. wiele chronionych gatunków roślin, jak również ekspozycję skał wraz z mapą, dzięki której istnieje możliwość określenia pochodzenia poszczególnych minerałów.
Centralna część ekspozycji, wykorzystująca istniejące belkowanie i załamania płaszczyzn dachu, przedstawia zwierzęta zasiedlające opuszczone zabudowania, strychy, stodoły oraz zaciszne poddasza. Umieszczone są tu takie zwierzęta, jak: kuna domowa, nietoperz i jaskółki. Eksponaty umieszczone w muzeum są dziełem dr Janusza Dynowskiego z Olsztyńskiego Muzeum Przyrody. Spreparowane zwierzęta to najczęściej osobniki padłe w sposób naturalny bądź na skutek nieszczęśliwego wypadku (w wyniku zderzenia z samochodami, ogrodzeniami, liniami energetycznymi).
Ekspozycja archeologiczna
Muzeum Przyrody mieści również część ekspozycji etnograficznej prezentującej walory kulturowe terenu Welskiego Parku Krajobrazowego, która poświęcona jest wczesnemu średniowieczu i przedstawia zabytki istniejącej niegdyś na tych terenach kultury staropruskiego plemienia Sasinów. Głównym elementem ekspozycji jest makieta grodziska. Ekspozycja archeologiczna w 2016 roku została wzbogacona o atefakty archeologiczne kultury wielbarskiej. W trakcie budowy drogi ekspresowej S51 odkryto cmentarzysko ludności kultury wielbarskiej pochodzące z przełomu er - 80 r. n.e.
Muzeum Etnograficzne im. Edwarda Klemensa
Ustawa o ochronie przyrody na podstawie, której utworzono Welski Park Krajobrazowy przewiduje obok zachowania na swym terenie wartości przyrodniczych również ochronę wartości kulturowych. Te ostatnie zadanie stanowi ważny obszar działań w sferze upowszechniania kultury oraz pracy dydaktycznej i wychowawczej. Wychodząc naprzeciw ogólnemu zainteresowaniu dziedzictwem kulturowym w siedzibie Welskiego Parku Krajobrazowego oddano do użytku w 2001 roku Muzeum Etnograficzne.
Każdy naród posiada swoją historię i kulturę tworzoną przez kolejne pokolenia. Dziełem różnych narodów jest współczesna cywilizacja. Dla naszego regionu pogranicza kulturowego jest to szczególnie istotne by zachować w pamięci mieszkańców ich tożsamość kulturową. Muzeum w Jeleniu prowadzi wieloraką działalność na polu edukacji regionalnej, podkreślając przynależność terenu Parku do rejonu etnograficznego Ziemi lubawskiej, który często mylnie określany jest Mazurami bądź Warmią.
W muzeum znajduje się stała ekspozycja sprzętów gospodarstwa wiejskiego. Zebrane przedmioty dla starszych osób to wspomnienie ich dzieciństwa i dawnego życia, natomiast dla młodszego pokolenia jest lekcją jak dawnej wyglądało życie na wsi. Zgromadzono tu niemal 400 różnych przedmiotów, w tym m.in. stare żelazka na duszę i węgiel, maglownice, przyrządy do wydobywania torfu, narzędzia rolnicze, wyposażenie dawnej sali szkolnej, liczne dokumenty, pieniądze oraz stare fotografie wartościowych pod względem historycznym budynków i innych obiektów budowlanych z terenu Welskiego Parku Krajobrazowego. Prezentowane ekspozycje przyczyniają się do zachowania w pamięci wartości kulturowych tego regionu oraz stanowią interesującą atrakcję.
Należy wspomnieć o dziedzictwie niematerialnym ziemi lubawskiej jakim jest gwara lubawska. W tym zakresie Park prowadzi działania mające na celu zachowanie jak również dokumentację wymierającej gwary poprzez publikację słownika, dostępnego na stronie internetowej Parku w zakładce "Słownik".
